Huyện Thạch Thành: Xây dựng thương hiệu cho sản phẩm cam Vân Du

Với lịch sử tồn tại và khai thác khá lâu dài cũng như giá trị kinh tế nó mang lại, cam Vân Du hiện không chỉ là cây xóa đói, giảm nghèo, mà còn là cây làm giàu cho nhiều hộ gia đình. Qua đó, góp phần phát triển và khẳng định thương hiệu cho sản phẩm cam Vân Du (Thạch Thành) trên thị trường.

Thị trấn Vân Du là một trong sáu vùng trồng cam lớn và được quy hoạch từ thời Pháp thuộc, với các đặc điểm về khí hậu, thổ nhưỡng phù hợp để trồng cam. Đất ở đây giàu mùn, thành phần cơ giới là đất pha cát và thịt nhẹ, thoát nước tốt, phù hợp cho cây cam phát triển. Cây cam tại Vân Du là giống cam nhập nội vào trại cam Vân Du năm 1947, có nhãn hiệu thương mại là Sunkist. Quá trình chọn lựa đã có những dòng tốt và từ đây được phân phối đi các vùng khác, do đó người dân thường gọi giống cam này là cam Vân Du. Vân Du đã trở thành tên bản địa chỉ dẫn nguồn gốc của giống cam này ở Việt Nam. Trong những năm 1960-1990, cam Vân Du là một trong những giống cam chủ lực của các nông trường quốc doanh trồng cam xuất khẩu cho Liên Xô (cũ), với sản lượng hàng trăm tấn mỗi năm, được người tiêu dùng trong và ngoài nước ưa chuộng.

Tuy nhiên, trong quá trình phát triển, cây cam Vân Du chưa được chọn lọc, duy trì về giống thường xuyên, dẫn đến cây cam bị thoái hóa và lai tạp. Đặc biệt trên thị trường xuất hiện nhiều sản phẩm cam không rõ nguồn gốc, nhưng vẫn sử dụng thương hiệu Vân Du đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín, chất lượng sản phẩm cam được trồng ở Vân Du. Hiện nay, quy mô trồng cam Vân Du trên địa bàn huyện Thạch Thành khoảng trên 150 ha; tập trung tại các xã Thành Tân, thị trấn Vân Du, Thạch Cẩm, Thành Minh, Thạch Quảng và Thạch Tượng (khu vực Nông trường Vân Du và Nông trường Thạch Quảng trước kia). Sản lượng cam hàng năm ước đạt hơn 2.000 tấn, giá xuất bán tại cơ sở bình quân 25.000 đồng/kg và chỉ đủ cung ứng tại thị trường trong tỉnh. Tuy nhiên, một số sản phẩm “cam Vân Du” không rõ nguồn gốc bày bán trên thị trường với giá rất rẻ từ 10 - 15.000 đồng/kg. Điều này là do cam Vân Du chưa có tem nhãn, nên rất khó để người tiêu dùng nhận biết, phân biệt và truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Với mục tiêu hướng đến sự phát triển bền vững cây ăn quả có múi, huyện Thạch Thành đã xây dựng và triển khai dự án “Quy hoạch, phát triển vùng cây ăn quả trọng điểm trên cơ sở cải tạo đất vườn, đồi, trang trại tại huyện Thạch Thành, tỉnh Thanh Hóa”. Đồng thời, hợp tác với Học viện Nông nghiệp Việt Nam tuyển chọn cây giống gốc cam Vân Du để đưa về vườn ươm tại huyện. Đây là cơ sở quan trọng để huyện Thạch Thành khôi phục và phát triển giống cam Vân Du, đặc biệt là xây dựng nhãn hiệu chứng nhận cam Vân Du.

Nhằm nâng cao danh tiếng, uy tín, chất lượng và khả năng cạnh tranh của sản phẩm cam Vân Du – Thạch Thành trên thị trường. Qua đó góp phần giải quyết công ăn việc làm, đảm bảo đời sống và tăng thu nhập cho các hộ trồng cam và các sản phẩm từ cam.  Ngày 3-7-2020, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 2588/QĐ-UBND về việc cho phép sử dụng địa danh “Vân Du - Thạch Thành” để đăng ký nhãn hiệu chứng nhận. Ngày 7-1-2021, Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) đã ban hành Quyết định về việc cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu cho sản phẩm Cam Vân Du, huyện Thạch Thành. Sự kiện này là bước đột phá, tạo lập vị thế nông sản đặc trưng, nổi bật, mở ra nhiều cơ hội vươn ra thị trường lớn, là bước ngoặt trong hành trình xây dựng và phát triển thương hiệu cam Vân Du – Thạch Thành.

Thực tiễn phát triển cây cam trên địa bàn huyện những năm qua cho thấy:  Thạch Thành có điều kiện tốt để phát triển cây cam, không những là cây trồng xóa đói giảm nghèo mà nơi đây thực sự là một thế mạnh trong phát triển nông nghiệp. Với những lợi thế, thuận lợi như hiện nay như: Sự đa dạng về địa hình, tiểu vùng khí hậu, thời tiết, loại đất,....của huyện Thạch Thành phù hợp với nhiều loại cây ăn quả. Đặc biệt là tài nguyên đất đai, huyện Thạch Thành có nhóm đất xám (Xf) diện tích hơn 35 nghìn ha, chiếm 63,22% diện tích tự nhiên là loại đất khá thích hợp để phát triển cây ăn quả có múi nói chung và cam nói riêng.

Với vị trí địa lý giáp với tỉnh Hoà Bình, tỉnh Ninh Bình, trung tâm huyện cách thành phố Thanh Hóa 60 km về phía Tây Bắc theo Quốc lộ 45, cách thị xã công nghiệp Bỉm Sơn 32 km về phía Bắc, cách khu công nghiêp Vân Du 7 Km về phía Tây Nam. Có Đường Hồ Chí Minh chạy qua các xã phía Bắc của huyện dài 13,30 km; Quốc lộ 45 chạy qua trung tâm huyện và 6 xã dài 20,5 km; các tuyến tỉnh lộ 516, 516B, 522, 523 là điều kiện thuận lợi cho vận chuyển và tiêu thụ các sản phẩm hàng hoá của địa phương nói chung và đối cây cam nói riêng.

Bắt đầu từ vị thế là nông sản địa phương ít người biết, cam Vân Du- Thạch Thành đã và đang trở thành thương hiệu sáng giá, một trong những "thương hiệu vàng" của nông nghiệp huyện Thạch Thành. Việc xây dựng được thương hiệu cho sản phẩm cam Vân Du – Thạch Thành có ý nghĩa quan trọng giúp chấm dứt tình trạng nhầm lẫn loại nông sản này với các sản phẩm cam khác, đồng thời giúp sản phẩm của người nông dân trồng cam không phải chịu lép vế, ép giá khi đưa nông sản ra thị trường. /.

T/h: Bùi Hương